قلعه سریزد، بزرگترین صندوق امانات جهان
سریزد یکی از روستاهای استان یزد و شهرستان مهریز می باشد و در زمان های قدیم به عنوان دروازه ی ورودی استان یزد به شمار می آمده است. شهر یزد از روستای سریزد آغاز شده است و قدمتی ۲ هزار و ۵۰۰ ساله دارد.
شهر فرافر
یا فرافتر در نزدیکی سریزد قرار دارد و اولین مکان اسکان یزدیان در زمان های گذشته به شمار می آید. مردم فرافر با به وجود آمدن خشکسالی و جنگ با سپاه اسلام کم کم این منطقه را ترک کردند و در شهر یزد کنونی ساکن شدند.
باستان شناسان با کشف آثار به جامانده و سفال از مردم در زمان های گذشته متوجه شدند این منطقه در دوران سلجوقیان، ایلخانیان و صفویان رونق بسیاری داشته است.
دروازه ی شهر فرافر در ورودی شهر یزد قدیم قدمتی هزار ساله دارد.
کهن ترین و بزرگترین صندوق امانات جهان که قدمت آن به دوره ی ساسانیان برمی گردد.
اینجا نه تنها بزرگترین صندوق امات ایران بوه بلکه در اون زمان در جهان هم نظر نداشته است.
قلعه سریزد
یکی از بالاترین سیستم دفاعی زمان خودش را داشته تا کسی نتواند اینجا را غارت کند. دور تا دور قلعه خندقی به عرض 6 متر و عمق 3 تا 4 متر کنده شده بود که با آب پر می شد و درون دروازه چشمی هایی بود که با دیدن دشمن روی سر آنها سرب داغ یا آب جوش بریزند.
علاوه بر این دور تا دور قلعه دو دیوار بلند و متحدالمرکز تو در تو قرار دارد که توسط خندق محصور شده است.
این قلعه دارای 2 در برای ورود بوده است. یکی در اصلی که متحرک بوده و از پایین به بالا توسط طناب ها باز و بسته می شد و دیگری در پشتیبانی می باشد. زمانی که دشمن حمله می کرد و میتوانست خود را به در اصلی برساند و وارد شود در پشتیبانی بسته میشد و امکان ورود دشمن به داخل قلعه وجود نداشت.
قلعه 3 طبقه دارد و از خشت و گل ساخته شده است. در قلعه تزئیناتی مثل کادربندی و شومینه سازی به چشم می خورد.
قلعه سریزد، محل ذخیره سازی غلات، مواد غذایی، پول و طلای مردم بوده و کاربرد نظامی نداشته است. داخل این قلعه اتاق های بسیاری قرار داشت که هر کدام محل ذخیره ی اشیا یا غلات متفاوتی بوده اند و این اتاق ها دارای کلید مجزایی بودند که توسط سربازی نگهداری میشدند.
قلعه همچنین دارای یک چاه در خیابان اصلی است و زمانی که دشمن قلعه را تسخیر میکرد از چاه به عنوان مخفیگاه زنان و کودکان استفاده می کردند.
این قلعه ۸ هزار متر مربع مساحت دارد و ۴۶۸ حجره دارد.
زمانی که وارد این قلعه می شوید فضایی عجیب و جالب مقابل چشمانتان نقش می بندد و دالان‌های طاقی شکلی را خواهید دید.
این دالان هایی که با توجه به خشتی بودن آن ها باعث حیرت هر بیننده ایی می شود.
بعد از ورود از خندق و در اصلی وارد محوطه ایی می شوید که پله های باریکی دارد و شما را به طبقه ی بالای قلعه می رساند و حجره هایی را می بینید که با مهارت های اصی کنار هم قرار گرفته اند.
این حجره ها از گل و آجر ساخته شده اند و تزئینات و کادربندی های زیبایی دارند.
شاید برای شما سوال پیش بیاید که اگر این قلعه محل نگهداری غلات و طلا و جواهرات بوده است چرا چنین حجره هاییی را دارد که دارای پنجره و تزئینات هستند!!!
پاسخ این است که درسته این قلعه محل نگهداری و صندوق امانات به حساب می آمده است ولی در مواقع بحرانی مخفی گاه مردم و زنان و کودکان بوده است و خانواده هایی که کلید اختصاصی داشتند وارد حجره های خود می شدند و از جان و مال خود حفاظت می کردند.
قدم زدن در این محیط و تماشای تمام آثار قدیمی باعث می شود که ما به مهارت و ابتکار مردم در زمان های گذشته پی ببریم و ببینیم چگونه در آن زمان عمارت هایی ساخته اند که امروزه در عصر دیجیتال برای هر بیننده ای جذاب است.
محوطه ی این قلعه با انواع وسایل، صندوق‌ها، ابزار و گیوه‌های قدیمی تزئین شده و میز و نیمکت‌های فلزی چیده شده که با آش و چای آتشی از گردشگران پذیرایی می کننند و منظره‌ای چشم نواز برای گردشگران به وجود می آورند.
قلعه سریزد، در شهر یزد، شهرستان مهریز، روستا سریزد قرار دارد.
این قلعه در تاریخ 27 خرداد 1357 این اثر به ثبت آثار ملی رسید.